دستگاه دیاگ خودرو چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟

در این مطلب به معرفی کامل ویژگی‌های دستگاه دیاگ خودرو، به عنوان یکی از راه‌های اصلی عیب‌یابی ماشین‌های مدرن امروزی می‌پردازیم.

در دنیای امروز، خودروها به فراتر از وسایل نقلیه ساده تبدیل شده‌اند و به سیستم‌های پیشرفته‌ای مجهز شده‌اند که آن‌ها را به یک کامپیوتر متحرک نزدیک کرده است، به طوری که فناوری‌های نوینی مانند حسگرها، ماژول‌های کنترل الکترونیکی (ECU)، و سیستم‌های ارتباطی، بر عملکرد و کارایی آن‌ها تأثیر بسزایی گذاشته‌اند. این پیشرفت‌ها اگرچه مزایای فراوانی را به همراه داشته‌، اما روش‌های عیب‌یابی خودروها را نیز دستخوش تغییر کرده‌اند.

در حالی که ممکن است در نگاه اول عیب‌یابی خودروهای مدرن به دلیل وجود سیستم‌های پیشرفته، ساده‌تر از خودروهای قدیمی به نظر برسد، اما واقعیت این است که این فرآیند نیازمند دانش تخصصی و ابزارهای ویژه‌ای است. در خودروهای قدیمی، عیب‌یابی اغلب بر اساس مشاهده‌های ساده، آزمایش‌های مکانیکی و تجربه مکانیک صورت می‌گرفت.

اما در خودروهای مدرن، به دلیل پیچیدگی سیستم‌ها و وجود تعداد زیادی سنسور و ماژول، عیب‌یابی به روش‌های سنتی کارآمد نیست و نیازمند ابزارهای پیشرفته‌تری مانند دستگاه دیاگ خودرو است. در این بخش از اخبار خودرو به بررسی این وسیله کاربردی و نقش آن در خواندن داده‌ها از ECU و شناسایی کدهای خطا می‌پردازیم.

معرفی ویژگی‌های دستگاه دیاگ خودرو

دیاگ خودرو که به معنای اجرای عملیات عیب‌یابی با استفاده از دستگاه دیاگ است، به عنوان یکی از کلیدی‌ترین ابزارهای عیب‌یابی در صنعت خودروسازی شناخته می‌شود. این دستگاه با استفاده از فناوری‌های نوین، به طور موثری به شناسایی ایرادات موتوری و سیستم‌های مختلف خودرو می‌پردازد و به مکانیک‌ها و صاحبان خودرو این امکان را می‌دهد که بدون باز کردن موتور به مشکلات خودرو پی ببرند.

دستگاه دیاگ به دو شکل عمده، از جمله آمپرسنج و تبلت طراحی شده است. این دستگاه به کمک یک سوکت مخصوص به خودرو متصل می‌شود. پس از اتصال، کاربر باید مدل خودرو را انتخاب کند و سپس دستگاه به بررسی سیستم‌های الکترونیکی خودرو پرداخته و تمامی اطلاعات مربوط به خطاهای موجود را گردآوری می‌کند. این اطلاعات به شکل کدهای خطا یا وضعیت سیستم‌ها به متخصص ارائه می‌شود که به او کمک می‌کند تا به سرعت مشکل را شناسایی و برطرف کند.

در خودروهای مختلف، محل قرارگیری سوکت مخصوص اتصال دستگاه دیاگ متفاوت است. این سوکت معمولاً در نزدیکی موتور یا داخل کابین خودرو زیر داشبورد قرار دارد. این تنوع در محل قرارگیری سوکت، به طراحی خاص هر مدل خودرو بستگی دارد.

دستگاه دیاگ با دسترسی به سیستم‌های کنترل الکترونیکی خودرو، کدهای خطا را شناسایی کرده و نمایش می‌دهد. این کدها معمولاً شامل مشکلات مربوط به موتور، انتقال قدرت، سیستم ترمز و دیگر بخش‌های الکترونیکی است. با داشتن این اطلاعات، مکانیک می‌تواند تصمیم به تعمیر یا تعویض قطعات معیوب بگیرد و در نتیجه از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.

همچنین مطالعه کنید:

شمع سرد و گرم در خودرو چه تفاوتی دارد؟

یکی از ویژگی‌های مهم دستگاه دیاگ، قابلیت پاک‌سازی کدهای خطا است. این قابلیت به ویژه برای مشکلات نرم‌افزاری مفید است، به این معنا که پس از رفع ایراد می‌توان کدهای خطا را پاک کرد تا نمایش خطا در سیستم خودرو متوقف شود. با این حال اگر مشکلات ناشی از نقص سخت‌افزاری باشد، نیاز به تعمیر یا تعویض قطعه معیوب وجود خواهد داشت.

شیوه‌های مختلف دیاگ زدن خودرو

عیب‌یابی خودرو با استفاده از دیاگ می‌تواند به سه روش اصلی انجام شود و در تمامی این روش‌ها، اتصال به خودرو از طریق رابط OBD2 برقرار می‌گردد:

1. دستگاه‌های دیاگ با مانیتور مخصوص: این دستگاه‌ها که معمولاً ابعادی مشابه تبلت یا کمی بزرگ‌تر دارند، با داشتن یک نمایشگر رنگی و لمسی، امکان عیب‌یابی، مشاهده آنی داده‌ها، و انجام تنظیمات (مثل ریست کردن چراغ چک یا کالیبره کردن سنسورها) را به صورت مستقل و بدون نیاز به دستگاه‌های جانبی فراهم می‌کنند. از مزایای این دستگاه‌ها می‌توان به سرعت عمل بالا، رابط کاربری ساده و دسترسی آسان به اطلاعات اشاره کرد. با این حال، قیمت بالاتر این دستگاه‌ها نسبت به سایر گزینه‌ها، می‌تواند یک عامل بازدارنده باشد. علاوه بر این، به‌روزرسانی نرم‌افزار این دستگاه‌ها ممکن است مستلزم پرداخت هزینه و یا مراجعه به مراکز تخصصی باشد.

2. دیاگ از طریق لپ‌تاپ یا کامپیوتر: در این روش، نرم‌افزارهای تخصصی عیب‌یابی خودرو بر روی یک لپ‌تاپ یا کامپیوتر نصب می‌شوند. سپس، با استفاده از یک آداپتور لپ‌تاپ به پورت OBD2 خودرو متصل می‌شود. این روش انعطاف‌پذیری بالایی را در اختیار کاربر قرار می‌دهد؛ زیرا می‌توان از نرم‌افزارهای مختلف برای انواع خودروها استفاده کرد و داده‌های دریافتی را با دقت بیشتری تجزیه و تحلیل نمود. همچنین، امکان ذخیره و بایگانی اطلاعات عیب‌یابی برای پیگیری مشکلات در آینده وجود دارد.

3. دیاگ با اپلیکیشن‌های موبایل هوشمند: با گسترش تلفن‌های هوشمند و افزایش قدرت پردازش آن‌ها، اپلیکیشن‌های متعددی برای سیستم‌عامل‌های اندروید و iOS طراحی شده‌اند که امکان عیب‌یابی خودرو را از طریق اتصال بلوتوث به یک آداپتور OBD2 فراهم می‌کنند. این روش به دلیل قیمت بسیار مناسب آداپتورها و سهولت استفاده از اپلیکیشن‌ها، محبوبیت زیادی پیدا کرده است.

مراحل دیاگ زدن خودرو و رفع خطا

استفاده از دستگاه دیاگ برای عیب‌یابی خودرو فرآیندی نسبتاً ساده است، اما دقت در مراحل مختلف آن ضروری است. در زیر مراحل دیاگ زدن خودرو به تفصیل توضیح داده شده است:

1. اتصال دستگاه دیاگ به کامپیوتر خودرو: اتصال و استفاده از دستگاه دیاگ برای عیب‌یابی خودرو، فرآیندی نسبتاً ساده است، اما نیازمند دقت و آشنایی اولیه با محل قرارگیری پورت OBD2 و نحوه کار با دستگاه دیاگ می‌باشد. پورت OBD2 که رابط ارتباطی بین دستگاه دیاگ و کامپیوتر خودرو است، معمولاً در نزدیکی جعبه فرمان (در سمت راننده) یا زیر داشبورد قرار دارد.

با این حال، موقعیت دقیق آن در مدل‌های مختلف خودرو می‌تواند متفاوت باشد. در برخی خودروها، این پورت در کنسول مرکزی یا حتی در سمت سرنشین نیز یافت می‌شود. برای اطمینان از محل دقیق پورت OBD2، همیشه به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید. قبل از هرگونه اتصال، حتماً خودرو را خاموش کنید. این کار از بروز هرگونه مشکل احتمالی ناشی از اتصال دستگاه دیاگ در زمان روشن بودن خودرو جلوگیری می‌کند.

پس از یافتن پورت OBD2 و خاموش کردن خودرو، کانکتور دستگاه دیاگ را با دقت و محکم به پورت OBD2 خودرو متصل کنید. مطمئن شوید که اتصال کاملاً برقرار شده است. پس از اتصال صحیح دستگاه، خودرو را روشن کنید. در اکثر موارد، روشن بودن خودرو برای برقراری ارتباط و دسترسی به اطلاعات ذخیره شده در کامپیوتر خودرو ضروری است. البته، در برخی سیستم‌ها، کدهای خطا حتی بدون روشن بودن خودرو نیز قابل دسترسی هستند.

2. دانلود و تفسیر کدها با استفاده از دستگاه دیاگ: فرآیند تشخیص ایراد در خودرو نیازمند دسترسی به کدهای خاصی است که سیستم کامپیوتری خودرو (ECU) در هنگام بروز مشکلات یا عیوب ثبت می‌کند. دستگاه دیاگ نقش کلیدی در این فرآیند ایفا می‌کند؛ این دستگاه این کدها را از ECU دانلود کرده، آنها را می‌خواند و به تشخیص بخش‌های دچار نقص کمک می‌کند. برای خواندن و تفسیر این کدها، مراحل زیر را دنبال کنید:

• روشن کردن دستگاه دیاگ: بیشتر دستگاه‌های دیاگ دارای یک دکمه پاور ساده برای روشن و خاموش کردن هستند. اگر از یک دستگاه عیب‌یاب بلوتوثی استفاده می‌کنید که به طور خودکار روشن نمی‌شود، اطمینان حاصل کنید که پس از اتصال به درگاه OBD2، دستگاه را روشن کرده‌اید.
• ورود به بخش اسکن یا عیب‌یابی: برخی از دستگاه‌های دیاگ پس از اتصال به خودرو و روشن شدن، به صورت خودکار فرآیند اسکن و کدخوانی را آغاز می‌کنند. در غیر این صورت، باید به صورت دستی وارد بخش اسکن، عیب‌یابی یا جستجو در منوی دستگاه شوید تا فرآیند تشخیص آغاز شود.
• ثبت داده‌ها و نمایش کدها: پس از ورود به بخش اسکن، دستگاه دیاگ به سرعت شروع به بررسی سیستم‌های مختلف خودرو می‌کند. معمولاً در عرض چند ثانیه تا چند دقیقه فرآیند اسکن به اتمام می‌رسد و مشکلات یا کدهای خطای شناسایی شده بر روی صفحه نمایش دستگاه دیاگ نشان داده می‌شوند.

در گجت نیوز بخوانید:

کنیستر در خودرو چیست، چه کاری انجام می‌دهد و نشانه های خرابی آن چه چیزی است؟

3. تفسیر کدهای خطا: پس از دریافت کدهای خطا از طریق دستگاه دیاگ، گام بعدی درک معنی و مفهوم این کدها است. از آنجا که کدهای خطا اغلب به صورت فنی و تخصصی ارائه می‌شوند، نیاز به ابزاری برای تبدیل آنها به زبان ساده و قابل فهم وجود دارد. در اینجا به روش‌های مختلفی برای تفسیر کدهای خطا اشاره می‌کنیم:

• جستجوی آنلاین برای کد خطا: ساده‌ترین و سریع‌ترین روش برای تفسیر کدهای خطا، جستجوی آن در موتورهای جستجوی آنلاین مانند گوگل است. کافی است کد خطا را در قسمت جستجو وارد کنید تا به سرعت به نتایج مرتبط با آن کد، از جمله توضیحات، علل احتمالی و راه حل‌های پیشنهادی، دسترسی پیدا کنید. هنگام جستجو، بهتر است مدل و سال ساخت خودرو خود را نیز ذکر کنید تا نتایج دقیق‌تری به دست آورید.
• استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی: نرم‌افزارهای تخصصی عیب‌یابی خودرو، که اغلب همراه با دستگاه‌های دیاگ پیشرفته ارائه می‌شوند، می‌توانند به طور مستقیم کدهای خطا را از دستگاه تشخیص دانلود کرده و اطلاعات مربوط به هر کد را به صورت سازمان‌یافته و جامع نمایش دهند. این نرم‌افزارها معمولاً شامل بانک اطلاعاتی کاملی از کدهای خطا، توضیحات، نمودارها و دستورالعمل‌های تعمیر هستند.
• خواندن مستقیم اطلاعات از دستگاه دیاگ: دستگاه‌های دیاگ حرفه‌ای و پیشرفته، مجهز به صفحه نمایش بزرگ و رابط کاربری بصری هستند که اطلاعات مربوط به هر کد خطا را به طور مستقیم بر روی صفحه نمایش دستگاه نشان می‌دهند. این اطلاعات شامل توضیحات کد، علل احتمالی، اثرات جانبی و راه حل‌های پیشنهادی است.

4. رفع خطا با دستگاه دیاگ: پس از شناسایی کدهای خطا و کسب اطلاعات اولیه از طریق دستگاه دیاگ، مرحله‌ی بعدی رفع عیب و نقص است. در این مرحله داشتن مهارت و دانش کافی در تعمیرات خودرو بسیار مهم است. یک کد خطا می‌تواند نشان دهنده‌ مشکل در یک قطعه‌ خاص باشد، اما گاهی اوقات نشان دهنده‌ مشکل در قسمتی دیگر است که روی آن قطعه تاثیر می‌گذارد.

به عنوان مثال، یک سنسور ممکن است به دلیل سیم‌کشی معیوب، اطلاعات نادرست ارسال کند. تشخیص و رفع مشکل گاهی فراتر از خواندن کد خطا است و نیاز به تجربه و مهارت در تعمیرات خودرو دارد تا بتوان ریشه مشکل را پیدا کرد. اگر در تعمیرات خودرو مهارت و تجربه کافی ندارید، یا ابزار و تجهیزات لازم را در اختیار ندارید، بهتر است از یک مکانیک ماهر و متخصص کمک بگیرید.

مشکلات و پارامترهای قابل شناسایی در دیاگ

تست دیاگ خودرو قادر به شناسایی طیف وسیعی از مشکلات در سیستم پیشرانه (موتور) است، از جمله مشکلات این مشکلات می‌توان به نشت‌های خلاء، افت فشار و نقص در سنسورها و عملگرها. پارامترهای قابل اندازه‌گیری در این بخش شامل دور موتور (RPM)، گشتاور موتور، فشار و دمای هوای ورودی به منیفولد، زمان و وضعیت پاشش سوخت و وضعیت یا عملکرد کوئل‌های احتراق اشاره کرد.

در بخش گیربکس (جعبه دنده)، تست دیاگ می‌تواند مشکلات مربوط به عملکرد گیربکس مانند لغزش دنده، مشکلات تعویض دنده و عملکرد نادرست سنسورها را تشخیص دهد. پارامتر قابل اندازه‌گیری در این بخش وضعیت جعبه دنده است که وضعیت کلی گیربکس و مشکلات احتمالی آن را نشان می‌دهد. در سیستم اگزوز، تست دیاگ می‌تواند مشکلات مرتبط با آلایندگی و عملکرد سیستم اگزوز مانند خرابی کاتالیست، نشت اگزوز و عملکرد نادرست سنسور اکسیژن را شناسایی کند. پارامترهای قابل اندازه‌گیری در این بخش شامل ولتاژ سنسور اکسیژن، وضعیت سیستم کنترل آلودگی هوا و درصد شیر برقی کنیستر است.

در ادامه بخوانید:

ناک زدن موتور خودرو؛ دلایل و راهکار برطرف کردن

در سیستم ترمز، تست دیاگ می‌تواند مشکلات مربوط به خرابی سنسورهای ABS، مشکلات در بوستر ترمز و نشتی در سیستم ترمز را تشخیص دهد. پارامترهای قابل اندازه‌گیری در این بخش بسته به نوع سیستم، اطلاعات مربوط به عملکرد سیستم ABS و EBD است. در سیستم سوخت‌رسانی، تست دیاگ می‌تواند مشکلات مربوط به خرابی پمپ بنزین، گرفتگی انژکتورها و فشار نامناسب سوخت را شناسایی کند. پارامتر قابل اندازه‌گیری در این بخش زمان و وضعیت پاشش سوخت از انژکتورها است.

در سیستم خنک‌کننده، تست دیاگ می‌تواند مشکلات مربوط به خرابی ترموستات، نشتی رادیاتور و خرابی پمپ آب را تشخیص دهد. پارامترهای قابل اندازه‌گیری در این بخش شامل دمای آب رادیاتور و وضعیت ترموستات ورودی کولر است. در سیستم‌های الکتریکی، تست دیاگ می‌تواند مشکلات مربوط به خرابی سنسورها، اتصالات نادرست و مشکلات در ECU را تشخیص دهد. پارامترهای قابل اندازه‌گیری در این بخش شامل ولتاژ باتری و سرعت فن موتور است. سایر پارامترهای قابل اندازه‌گیری شامل سرعت خودرو، وضعیت استپر موتور، و زاویه دریچه گاز است.

دلایل وصل نشدن دستگاه دیاگ به خودرو

دلایل وصل نشدن دستگاه دیاگ به خودرو می‌تواند به دو دسته اصلی مشکلات نرم‌افزاری و مشکلات سخت‌افزاری تقسیم شود. در مشکلات نرم‌افزاری گاهی اوقات، نرم‌افزار موجود در ECU خودرو دچار ایراد می‌شود. این مسئله می‌تواند باعث شود که دستگاه عیب‌یاب یا همان دیاگ نتواند به کامپیوتر خودرو متصل شده و اطلاعات آن را بخواند.

اما در مشکلات سخت‌افزاری تمام واحدهای الکترونیکی موجود در خودرو، به ویژه ECU، از طریق یک رابط به دستگاه دیاگ متصل می‌شوند. این رابط‌ها، به همراه سایر مدارهای الکترونیکی مرتبط وظیفه برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات بین دستگاه دیاگ و سیستم‌های خودرو را بر عهده دارند. در صورت وجود خرابی در این آی‌سی، کابل‌ها، اتصالات یا سایر اجزای سخت‌افزاری این مدارها، اتصال دستگاه دیاگ به خودرو با مشکل مواجه خواهد شد.

شایان ذکر است قطعی کابل عیب‌یاب خودرو و اختلال در مدار دستگاه دیاگ خودرو نیز می‌تواند از دلایل وصل نشدن دستگاه دیاگ به خودرو باشد.

هزینه دیاگ زدن خودرو چقدر است؟

هزینه دیاگ زدن خودرو به عوامل متعددی بستگی دارد و صرفاً هزینه اتصال دستگاه و خواندن کدهای خطا نیست. هزینه اصلی در واقع به تشخیص مشکل و روش حل آن مربوط می‌شود. در ساده‌ترین حالت اتصال دستگاه دیاگ، خواندن کدهای خطا و نمایش پارامترهای خودرو هزینه‌ای اندک دارد.

اما اگر خطاها به قطعه‌ای معیوب اشاره کنند، هزینه تعمیر یا تعویض آن قطعه به هزینه اولیه دیاگ اضافه می‌شود. به عنوان مثال، اگر خطا به یک قطعه نرم‌افزاری مربوط باشد و با یک به‌روزرسانی یا پیکربندی ساده قابل حل باشد، هزینه کم خواهد بود. اما اگر نیاز به تعویض قطعه‌ای مکانیکی یا الکترونیکی باشد، هزینه به مراتب بیشتر خواهد شد.

جمع‌بندی نهایی

دیاگ زدن خودرو نباید فقط به زمانی محدود شود که مشکلی در خودرو به وجود آمده یا چراغ چک موتور روشن شده است. مانند سرویس‌های دوره‌ای، دیاگ زدن خودرو نیز باید به صورت منظم و پیشگیرانه انجام شود. چراغ چک موتور تنها نشان‌دهنده‌ وجود یک مشکل است، اما ممکن است مشکلات دیگری نیز وجود داشته باشند که هنوز به مرحله‌ روشن شدن چراغ چک نرسیده باشند. دیاگ زدن پیشگیرانه، به تشخیص زودهنگام مشکلات پنهان و جلوگیری از بروز مشکلات جدی‌تر و هزینه‌های بالاتر در آینده کمک می‌کند. با انجام منظم این کار می‌توان از بروز خرابی‌های ناگهانی جلوگیری کرد.

همچنین بخوانید: زنجیر تایم خودرو چیست و چه زمانی آن را تعویض کنیم؟ همه چیز درباره روغن موتور خودرو؛ از انتخاب روغن مناسب تا شیوه تعویض و شرایط نگهداری چه باید کرد اگر، اشتباها گازوئیل در باک خودرو بنزینی ریخته شود