خبر : راهنمای خرید هارد

عواملی که می‌تواند خرید دستگاه ذخیره‌سازی را برای کاربران به چالش تبدیل کند، فقط مربوط‌به شناخت انواع هارد و ظرفیت آن نیست و مسائل مهم دیگری نیز در این بین مطرح است؛ به‌عنوان مثال اگر احساس می‌کنید وارد مرحله‌ای شده‌اید که نیاز به خرید فضای ذخیره‌سازی سوم دارید، بهتر است نگاهی به روش‌های ترکیب هارد بیندازید. این باعث می‌شود که خرید هارد جدید شما با تدبیر و دوراندیشی بهتر و البته صرف هزینه‌ی کمتر انجام شود.

دستگاه‌های ذخیره‌سازی (Storage Device)

پیش از آشنایی با انواع تجهیزات ذخیره‌سازی بد نیست کمی با مفهوم واژه‌ی درایو در دنیای حافظه‌ها آشنا شویم؛ کلمه درایو (Drive) اشاره به دستگاه ذخیره‌سازی دارد و لوازمی چون درایو هارددیسک (Hard Disk Drive) یا درایو حالت جامد (Solid State Drive) یا حتی فلش درایو پرتابل و... همگی نوعی درایو هستند.  این درایوها با ترتیب و تحت قانون خاصی در انواع سیستم‌های عامل دیده می‌شوند؛ به‌عنوان نمونه می‌توانید در صفحه My Computer ویندوز خود، درایوهای C الی آخر را ببینید. درایو C بخش اولیه‌ی فضای هارد یا حافظه جانبی شما است. اگر هارد را پارتیشن‌بندی کرده باشید، حرف بعدی می‌تواند نشانگر پارتیشن دوم شما باشد. درنهایت نیز می‌توانید درایو CD یا DVD پلیر خود را ببیند و هر از گاهی هم با اتصال فلش USB یا هارد جانبی درایوهای جدید را نظاره‌گر باشید. درایوی به نام A عموما اشاره به درایو فلاپی دیسک (یک دستگاه ذخیره‌ساز منسوخ‌شده) می‌کند.

انواع تجهیزات ذخیره‌سازی

روش‌های ذخیره‌سازی اطلاعات بسیار متنوع هستند؛ اما در دنیای رایانه‌ها بنا به تعریف کارکرد حافظه‌های جانبی، دو مدل درایو ذخیره‌سازی از نوع هاردهای مکانیکی و حافظه‌های الکترونیکی بیشترین رواج دارند؛ این دسته‌بندی چندان در حافظه‌ها مرسوم نیست.

HDD و حافظه SSD که از انواع حافظه جانبی به شمار می‌روند باید خواص حافظه‌های غیر‌فرّار (Non Volatile memory) را داشته باشند؛ برعکس حافظه‌های اصلی رایانه که به حافظه‌های فر‌ّار (Volatile Memory) معروف هستند. این دستگاه‌ها به ما اجازه می‌دهند در لحظه، اطلاعات را ثبت، ویرایش و در عین حال نگه‌داری کنیم،؛ و برای ویرایش دوباره‌ی آن‌ها کار سختی پیش‌رو نداریم. زمانی‌که بخواهیم با دقت بیشتری به زیر مجموعه‌ی این عناصر ذخیره‌سازی و مفاهیم آن بپردازیم، دسته‌بندی زیر مقبول‌تر است:

• هارددیسک اکسترنال یا اینترنال
• حافظه‌ی SSD اکسترنال یا اینترنال
• حافظه‌ی هیبریدی SSHD
• فلش USB یا کول‌دیسک

در گام اول انتخاب، شما با دو نوع مرسوم هارد رو‌به‌رو می‌شوید؛ هارددیسک گردان یا HDD یا درایو حالت جامد که به حافظه SSD معروف است.

- هارددیسک یا HDD

هاردهای HDD از انواع حافظه‌های غیر‌فرّار به حساب می‌آیند، چرا که در نبود جریان برق نیز به حفظ داده می‌پردازند. نقطه مقابل آن‌ها حافظه‌ای همچون رم رایانه شما است که با قطع برق، داده‌های آن از دست می‌رود. درون هارد چند صفحه‌ی گردان برای ذخیره اطلاعات و یک هد برای دسترسی و ثبت اطلاعات و یک کنترلر از مهم‌ترین قطعات موجود هستند. تکنولوژی سنتی ضبط مغناطیسی اطلاعات در هارد HDD با وجود تفاوت‌های بسیار با روش‌های نوین مانند ثبت اطلاعات در حافظه فلش هنوز هم محبوب و کارآمد است.

- حافظه SSD

حافظه‌ی SSD از تکنولوژی حافظه‌ی فلش استفاده می‌کند و هیچ قطعه‌ی متحرکی در آن وجود ندارد. این حافظه‌ها سرعت بالایی دارند و علاوه‌بر آن در مقابل خطر جابجایی و حمل‌ونقل ناگهانی در مقایسه با HDD همچون یک رویین‌تن افسانه‌ای عمل می‌کنند.

- فلش USB

فلش USB یا USB فلش از خاندان فلش مموری به شمار می‌رود و اساسا خاندان فلش مموری (Flash memory) به ذخیره‌سازی و مدیریت اطلاعات در حوزه دیجیتال فعال هستند؛ پس USB فلش نیز پسرعموی کوچک‌تر حافظه SSD به شمار می‌رود.

- درایوهای هیبریدی (HYBRID DRIVES)

درایوهای هیبریدی حاصل پیوند دو تکنولوژی حافظه SSD و HDD است؛ این نوع هارد نیز در چند نسخه ارائه می‌شود. هاردهای هیبریدی حالت جامد (SSHD) با تخصیص چند گیگابایت به تکنولوژی فلش به شما فرصت می‌دهند درکنار هارد دیسک، حافظه‌های سریع NAND Flash را نیز تجربه کنید.

این نوع درایو با تشخیص هوشمندانه فایل‌های پرمصرف شما و انتقال به بخش SSD، سرعت دستیابی و مدیریت داده‌‌های شما را بالا می‌برد. این در شرایطی است که مابقی اطلاعات درون هارد دیسک ذخیره می‌شود. البته هنوز این درایوها تجربه‌ی دوام و مزیت صرفه‌جویی در انرژی را همچون یک حافظه SSD برای شما محقق نمی‌کنند ولی با استفاده از آن‌ها افزایش سرعت بسیار خوبی را تجربه خواهید کرد.
محل قرارگیری هارد درون کیس رایانه نیز اهمیت بالایی دارد؛ یکی از مزیت‌های هارد هیبریدی استفاده از یک شکاف در کیس برای قراردادن آن‌ها است تا کاربر بتواند از مزایای HDD و حافظه SSD هم‌زمان (هرچند نه کامل) برخوردار شود. بسیاری از لپ‌تاپ‌های میان‌رده بازار و برخی مدل‌های گیمینگ برای بهینه‌تر شدن وضعیت دسترسی به داده‌ها از حافظه‌های هیبریدی بهره می‌برند.

نگاهی عمیق‌تر به HDD و SSD؛ فناوری‌ها، انواع

HDD و حافظه SSD هر دو به وظایف یکسانی می‌پردازند ولی کیفیت و کارایی هر کدام نمودی از تکنولوژی و مشخصات فنی آن‌ها است. 

- هارد درایو مکانیکی (Mechanical Hard Drive)

نخستین هاردهای مکانیکی در سال ۱۹۵۶ و توسط IBM وارد بازار شدند. امروزه هارددیسک‌ها با تکنولوژی ضبط مغناطیسی یک تکنولوژی سنتی به حساب می‌آیند اما به دلایلی مانند قیمت تمام‌شده هنوز هم محبوبیت خاص خود را دارند.  بهترین خبر درباره هاردهای مکانیکی این است که نسبت به رقبای خود ارزان‌تر هستند؛ هرچند رقیبان آن‌ها در سرعت خواندن و انتقال داده جای خودنمایی برای هاردهای مغناطیسی نمی‌گذارند. اگر نگران چند ثانیه معطلی پردازش اضافی نیستید، هاردهای مغناطیسی یا همان HDD‌ها هنوز هم می‌توانند گزینه‌ی نخست شما باشند.

منظور از سرعت هارد عمدتا سرعت خواندن و نوشتن اطلاعات روی آن تلقی می‌شود. در هارددیسک افزایش سرعت چرخاندن صفحات به کاهش زمان خواندن و نوشتن منجر می‌شود؛ در عین حال نحوه‌ی ضبط داده نیز مؤثر در سرعت دخیل است؛ یعنی اگر فایل به‌طور متوالی و پشت سرهم در یک مکان قرار داشته باشد، خوانش آن‌ سریع‌تر خواهد بود و البته در دیسک‌هایی با داده‌های درهم پیچیده در سکتورهای مختلف که فایل به‌صورت یکپارچه تنظیم می‌شود، این کار سرعت می‌یابد. این فرایند همان فریگمنت‌کردن (Fragmenting) نامیده می‌شود که باعث کاهش فاصله اجزای فایل‌ها می‌شود. به عبارت دیگر مکان و دسترسی به مکان چالشی برای افزایش سرعت در هاردهای دیسک گردان است.

درایوهای حالت جامد (Solid-State Drives)

حافظه SSD از تکنولوژی حافظه‌ی فلش برای مدیریت اطلاعات استفاده می‌کند؛ این تکنولوژی برگ برنده‌ی چنین حافظه‌هایی بوده و باعث افزایش سرعت خواندن و نوشتن داده‌ها می‌شود. نبود قطعات متحرک در درایوهای حالت جامد علاوه‌بر کاهش حجم، باعث مقاومت دربرابر صدمات ناشی از تکان و حرکت می‌شود.

در حافظه فلش اطلاعات درون سلول‌های حافظه نگه‌داری می‌شود که از ترانزیستورهای با درگاه شناور ساخته شده است. دو نوع تکنولوژی در پیاده‌سازی حافظه فلش مطرح است.

• تکنولوژی NOR Flash
• تکنولوژی NAND Flash

این تکنولوژی‌ها بر پایه‌ی دروازه‌های منطقی (Logical gate) در دنیای الکترونیک استوار هستند. با ترکیب چند قطعه یک ورودی منطقی منجر به یک جواب منطقی در خروجی می‌شود که در مبنای باینری در دسترس کنترلر و برای انتقال به رابط دستگاه، قرار می‌گیرد. فرض کنید یک سطل آب دارید که آب درون آن تا زمانی‌که سوراخی در سطل نباشد،‌ ماندگار است و با وجود سوراخ که می‌تواند همانند دریچه‌ی باشد، این آب دیر یا زود تخلیه می‌شود. آب درون ظرف مشابه شارژ درون سلول بوده و دروازه شناور هم مشابه سوراخ است. کیفیت سوراخ در نگه‌داری آب (شارژ) تأثیر دارد.

در تکنولوژی NOR Flash هر سلول حافظه در انتهای خود به یک خط منبع متصل است. از سمت دیگر سلول نیز به یک لاین ‌‌بیت متصل است. در تکنولوژی NAND Flash چند سلول حافظه به‌صورت سری به لاین ‌‌بیت و لاین منبع متصل هستند. حافظه فلش NAND از انواع حافظه‌ی غیر فرار (NVS) است که برای ذخیره‌ی اطلاعات نیازی به انرژی ندارد و هدف از استفاده‌ی از آن افزایش قدرت ذخیره‌سازی است. حافظه فلش NAND در انواع لوازم الکترونیک مصرفی و حتی فلش مموری USB مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فلش 3D Nand کوچک با ظرفیت

نسل جدید از فلش است که سلول‌های حافظه در آن به‌صورت عمودی در چند لایه پیاده‌سازی می‌شود. این فلش برای حل چالش کیفیت بهتر در فضای کمتر طراحی شده‌ است.

در تکنولوژی 3D V-NAND از فناوری سیلیکون نیرتید (Silicon Nitride) به‌جای دروازه شناور برای حفظ ذخیره شارژ استفاده می‌کند. اگر سوراخ سطل را که به‌جای دروازه‌ی شناور مثال زدیم، به یاد بیاورید، باید بدانید که این دروازه به مرور زمان تحت استرس نوشتن و خواندن دچار فروپاشی می‌شود و برای حفظ شارژ (آب درون سطل) نیازمند روش جدیدتری است. با استفاده‌ی یک لایه‌ سلول احتمال تداخل سلول به سلول (Cell To Cell) نیز وجود دارد.

انواع حافظه SSD

یکی از مزیت‌های حافظه SSD قابل ساخت بودن در ابعاد متفاوت است. شما می‌توانید حافظه‌های SDD مختلف و البته به فرم‌های کارتی نیز  تهیه کنید. حافظه‌های SSD به‌حدی پیشرفت کرده‌اند که در بعضی از مدل‌ها به‌طور مستقیم و در شمایل یک کارت روی مادربرد متصل می‌شوند. این نوع حافظه‌ها را می‌توانید با نام کارت حالت جامد (Solid State Card) و ماژول حالت جامد (Solid State Module) در بازار جست‌وجو کنید.

- کارت حالت جامد (Solid State Card)

کارت حالت جامد (Solid State Card) یک کیت الکترونیکی است و معمولا با استفاده از درگاه PCIe به مادربرد متصل می‌شود؛ همچنین این نوع SSD‌ها در ابعاد مختلف ارائه می‌شوند. حافظه PCIe SSD هنگام نصب روی مادربرد وضعیتی همانند نصب کارت گرافیک پیدا می‌کند.

با اتصال مستقیم حافظه به مادربرد و استفاده از معماری Point To Point زمان تأخیر کاهش پیدا می‌کند و سرعت انتقال اطلاعات بالا می‌رود. حافظه PCIe SSC با پهنای باند بالای خود مناسب سیستم‌های حرفه‌ای و سرورها است. همان‌طور که پورت‌های پرسرعت و مناسب دیگری برای انتخاب در دسترس دارید، لازم است هنگام خرید حافظه PCIe SSC به بودجه‌ی خود نگاه دقیق‌تری داشته باشید.

- ماژول حالت جامد (Solid State Module)

ماژول حالت جامد (Solid State Module) یک ماژول حافظه دو خطی (DIMM) بوده و نسبت به حافظه SSD دارای عملکرد ضعیف‌تری است؛ در عین حال می‌تواند از رابط‌های استاندارد HDD همانند SATA استفاده کند.

میکرو SDD کوچک‌ترین انواع ماژول حالت جامد (SSM) محسوب می‌شود که به‌عنوان تراشه‌ای تنها در یک BGA در ابعادی نسبتا کوچک ارائه می‌شود. به عبارت ساده، پکیچ BGA یک راهکار مناسب برای پیاده‌سازی مدارهای مجتمع توسط سطح پوشیده‌شده‌ای از پین است. استانداردهای SATA-IO که در چیدمان این پین‌ها نیز تعریف شده، براساس فاکتورهای استاندارد JEDEC است.

دام (DOM) نیز از خانواده حافظه SSD یا رابط پاتا (Parallel ATA) است که به‌طور معمول به‌طور مستقیم به مادربرد متصل می‌شود. دام (Disk On Module) کاربردهای صنعتی بسیاری دارد.

درایو داخلی یا درایو خارجی، اتصالات و انواع فرم‌فاکتور

تجهیزات ذخیره‌سازی به دو صورت درایو داخلی (Internal drive) یا درایو خارجی (External drive) در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. راه تشخیص شما برای انتخاب درست از گذرگاه شناخت شیوه کاربری و برنامه‌ریزی برای دسترسی به اطلاعاتتان می‌گذرد.

- درایو خارجی (External drive)

دستگاه‌های ذخیره‌سازی خارجی که بیرون از کیس درون محفظه مخصوص به خود قرار دارند، به درایو خارجی یا درایو اکسترنال معروف (هارددیسک اکسترنال و حافظه SSD اکسترنال) هستند. از منظر منبع انرژی دو نوع حافظه‌ی اکسترنال در بازار یافت می‌شود؛ برخی مدل‌ها که عموما حافظه‌های با ظرفیت بالا هستند، به منبع خارجی (آداپتور) نیاز دارند اما اکثر حافظه‌‌های اکسترنال از طریق درگاه USB توان خود را تأمین می‌کنند. در نظر اول خرید یک هارد اکسترنال هیجان‌انگیز است ولی باید بدانید که آن را با هر میزان مقاومتی، باز هم حتما باید در مکانی امن قرار دهید. حافظه‌های اکسترنال به دلیل نوع کاربری آن‌ها در معرض سقوط و ضربه قرار دارند؛ از این رو علاوه‌بر مدل‌های معمولی،‌ دسته‌ای از آن‌ها مقاوم به ضربه طراحی می‌شوند؛ البته حافظه‌های SSD اکسترنال به دلیل ماهیت آن‌ها در مقابل ضربه و سقوط مقاوم هستند و ممکن است تنها قاب آن در این شرایط صدمه ببیند.

همچنین اگر از مدل‌های تک‌کابل (مانند رابط USB) استفاده کنید، با چالشی به نام فرسودگی درگاه اتصال رو‌به‌رو خواهید شد؛ سازندگان هاردهای اکسترنال در بخشی از مشخصات فنی عموما به تعداد دفعات اتصال و سلامت آن اشاره می‌کنند. اما ظرفیت حافظه‌های اینترنال، پس از یک‌بار نصب دستگاه ذخیره‌سازی، با هر بار روشن کردن سیستم در اختیار شما است؛ درحالی‌ که کیس رایانه بهترین محافظت ممکن را از دستگاه ذخیره‌ساز و محتوای آن انجام می‌دهد.

- درایو داخلی (Internal drive)

درایوهایی که درون کیس رایانه قرار می‌گیرند، با روش‌های مختلفی ‌از اتصال کابل یا حتی اسلات به مادربرد متصل می‌شوند. این دستگاه ذخیره‌ساز نیز در هر دو مدل HDD و SSD در دسترس هستند. این امکان برای شما وجود دارد که باتوجه‌به مادربرد و فضای کیس و قدرت پاور خود چندین حافظه را به رایانه متصل کنید.

حافظه‌های اینترنال می‌توانند در آینده به‌عنوان هارد اکسترنال مورد استفاده قرار بگیرند؛ برای این منظور می‌توانید از باکس هارد (Hard Drive Dock) استفاده کنید. باکس هارد همانند یک پل ارتباطی باعث می‌شود که حتی هاردهای قدیمی ازطریق رابط‌های جدید همچون USB 3 به لپ‌تاپ یا کامپیوتر متصل شوند.

رابط اتصال (Connection Interface)

اگر تکنولوژی دستگاه ذخیره‌ساز شما دستیابی به سرعت‌‌های بالا را ممکن کند ولی کابل شما به اندازه کافی سریع نیست، از خرید خود سودی نخواهید کرد. همچنین اگر رابط اتصال شما ظرفیت انتقال بالا را داشته باشد و تکنولوژی دستگاه ذخیره‌ساز نتواند از ظرفیت‌های حافظه استفاده کند، باز هم وضعیت سرعت انتقال اطلاعات خوشایند نخواهد بود.

در حقیقت انتخاب کابل ارتباط برای دستگاه ذخیره‌ساز تابع سیستم و دستگاهی است که شما دستگاه ذخیره‌ساز را برای آن استفاده می‌کنید. پورت‌های روی سیستم شما راه ارتباط دستگاه با رایانه است و به‌طور معمول روی مادربرد پورت‌های مشخصی با نام پاتا (PATA)، ساتا (SATA)، اسکازی (SCSI) وجود دارد. علاقه به افزایش سرعت و انتقال انرژی مورد نیاز باعث معرفی دستگاه‌های ذخیره‌ساز با اتصال‌ جدیدتر و سریع‌تر شد و رابط‌ USB همراه‌با رقیب سریع خود یعنی تاندربولت (Thunderbolt) به این رقابت وارد شدند؛ البته رابط‌های استفاده‌کننده از درگاه PCI نیز هم‌اکنون به‌عنوان نمونه‌های سریع در دسترس هستند و شرکت‌ها حافظه‌های بی‌سیم را نیز وارد بازار کرده‌اند. مبدل‌های ارتباطی نیز به‌عنوان آخرین راه چاره به شمار می‌روند.

رابط دستگاه ذخیره‌ساز اکسترنال معمولا یکی از این سه مورد یا ترکیبی از آن‌ها است:

• درگاه USB به همراه یک کابل
• درگاه فایروایر (FireWire) به همراه کابل
• به‌صورت بی‌سیم یا وایرلس ازطریق شبکه WiFi

در ادامه مروری بر انواع رابط‌‌های استفاده شده برای انتقال داده از حافظه‌ها خواهیم داشت.

- رابط اتصال ATA

خانواده‌ی ATA با همه‌ی توانایی خوبش، هنگام تولد اولین نسل انقلابی خود (ساتای اول) نیاز به تغییر اسامی در شجره‌نامه‌اش را احساس کرد و از آن پس بحث پاتا (PATA) و ساتا (SATA) نقل مباحث انتخاب رابط اتصال شد؛ اما این خانواده بیشتر اوقات زیر سایه‌ی نام جد خویش یعنی رابط مجتمع الکترونیک (Integrated Drive Electronics) یا به اختصار IDE بوده است.

یک مادربرد در گذشته‌ی نه چندان دور برای ارتباط با حافظه‌ی جانبی دو روش رایج پیش رو داشت: استفاده از کابل IDE برای هارددیسک‌ها و کابل اسکازی (SCSI) برای درایو CD. کابل IDE در مقابل رقیب سریع‌تر خود اسکازی باید بر چالش دسترسی مستقیم به حافظه (DMA) فائق می‌آمد تا با کم کردن بار پردازش پردازنده مرکزی (CPU) مادربرد باعث سرعت بیشتر تبادل اطلاعات شود؛ در این زمان بود که رابط Ultra DMA خلق شد و دستگاهایی با سرعت بیشتر به فعالیت مشغول شدند. با ارائه‌ی کابل ریبونی ۸۰ سیمی Ultra DMA وضعیت بهبود پیدا کرد ولی هنوز طول کابل یک مانع بزرگ برای اتصال درایوهای دورتر یا حتی اتصال چندین درایو بود. با استفاده از این کابل‌های پهن با مشخصه‌ی کانکتور آبی رنگ و پشتیبانی از قابلیت درایو اصلی/درایو فرعی یا به اصطلاح slave/master امکان اتصال دو داریو ایجاد شد؛ اما با وجود سیم‌های موازی در رابط (Parallel ATA) حین عبور سیگنال و ایجاد حالت القایی مشکل نشت سیگنال (Cross Talk) به‌وجود می‌آمد که به‌عنوان یک نویز در کیفیت و سرعت انتقال اطلاعات مطرح بود؛ در این کابل‌ها تا اطلاعات به مقصد نمی‌رسید، اطلاعات بعدی فرستاده نمی‌شد. همچنین مشکل Cross Talk مانع افزایش طول کابل نیز می‌شود؛ اما در نسل جدید رابط (Serial ATA) اطلاعات به‌صورت منظم یا به عبارتی به‌صورت پردازش اطلاعات متوالی به مقصد ارسال می‌شد و این مسئله انقلابی در خانواده ATA محسوب می‌شد. ساتای اول تنها با ۷ پین به‌جای ۴۰ پین ‌‌IDE حرف‌های زیادی برای گفتن داشت.

دو نسخه‌ی محبوب خانواده ATA با نام ATA-6 که سرعت معادل ۱۰۰ مگابایت بر ثانیه و کابل ATA-7 یا همان ATA-133 که سرعتی معادل ۱۳۳ مگابایت بر ثانیه را ارائه می‌داد، به نوعی بهترین‌های ATA بودند. اکثر دریواهای اپتیکال امروزی هنوز از رابط IDE/PATA استفاده می‌کنند؛ این کابل‌ها در انواع دیسک‌گردان استفاده می‌شدند که به‌تدریج در کشور ما نیز در حال منسوخ شدن هستند.

- رابط ساتا SATA

کابل ساتا (SATA) به‌عنوان یک راه‌حل برای ارتقای کیفیت ارتباط نسبت به کابل IDE بر پایه تکنولوژی سیگنالینگ (signaling technology) برای تفکیک بین کانال‌های عبور داده و کاهش نویز وارد بازار شد. این کابل‌ها عرض کمتری نسبت به پیشینیان خود دارند و به لطف پین‌های کمتر، تداخل الکترومغناطیس ناشی از گذر الکترون‌ها در طول کابل نیز کمتر خواهد بود. این کابل‌ها نسبت به PATA پهنای‌ باند بیشتری داشته و ولتاژ عبوری از آن‌ها نیز نویز کمتری دارد. تفاوت دیگر این کابل با مدل پیشین در این است که تنها می‌توانید بین دو دستگاه ارتباط برقرار کنید درحالی‌که در مدل IDE فرصت نصب دو دستگاه به مادربرد با یک کابل نیز بود. 

کابل SATA انواع خاص خود را دارد؛ کابل SATA 1 که امروزه تقریبا منسوخ شده است، سرعتی معادل ۱.۵ گیگابیت‌برثانیه داشت. تا امروز کابل SATA سومین نسخه‌ی خود را با سرعت ۶ گیگابیت‌برثانیه به‌صورت رایج تجربه می‌کند؛ علت این ارتقاء سرعت فوق‌العاده‌ی حافظه‌های SSD است. درحالی‌ که هارددیسک‌ها حتی با افزایش سرعت بیش از ۱۰ هزار دور بر دقیقه همان نسخه‌های ابتدایی رابط‌ها را برای کار خود کافی می‌دیدند. سرعت یک هارددیسک در حدود یک‌دهم سرعت استاندارد SATA 3 به شما خدمات می‌دهد؛ ولی حتی SATA 3 هم امروزه ممکن است از پس سرعت بالای SSD‌ها برنیاید. SATA 3 امروزه توسط بیشتر دستگاه‌ها پشتیبانی می‌شود ولی در نمونه‌های قدیمی‌تر شاهد استفاده ازSATA 1 و SATA 2 هستیم.

تغییرات در 3 SATA شامل نسخه SATA Revision 3.1 و SATA Express نیز می‌شود. نسخه‌ای از ساتا نیز به نام مینی ساتا (mSATA) برای استفاده در فرم فاکتور کوچک (SFF) طراحی شده است؛ اما با حضور فرم فاکتور M.2 که از ساتا و NVMe نیز پشتیبانی می‌کند، با رقیب سرسخت و محبوبی رو‌به‌رو شده‌ است. توجه داشته باشید که اگر بایوس در وضعیت AHCI تنظیم نشده باشد، با کابل ساتا نیز تنها از امکانات IDE برخوردار می‌شوید.

- رابط SATA Express

رابط SATA Express نمونه‌ی سریع‌تری نسبت به برادرش محسوب می‌شود و به 3.2 SATA نیز معروف است. روی مادربرد کانکتور رابط SATAe به سه قسمت تقسیم می‌شود که روی خود دو محل برای قرارگیری پورت ساتا دارد و نشانگر این است که رابط یادشده از ترکیب رابط ساتا و اکسپرس تشکیل شده است. سرعت این رابط نیز در حدود ۱۰ گیگابیت‌برثانیه است.

- رابط mSATA

برخی از انواع حافظه ssd با استفاده از ارتباط مینی ساتا (mSATA) به رایانه متصل می‌شوند. با استفاده از این رابط حافظه‌های SSD که در فاکتور فرم کوچکتری ارائه می‌شود و محبوب دستگاه‌های قابل حمل از قبیل لپ‌تاپ، نوت‌بوک و... هستند، به راحتی آماده‌ی انجام وظیفه می‌شوند؛ این نوع حافظه در صفحات نمایش دیجیتالی،‌ پایانه‌ی فروش یا کیوسک‌های خرده‌فروشی و دستگاه‌های اداری چند منظوره مانند پرینتر-اسکنر نیز استفاده می‌شود.

سایز این حافظه‌ها در ابعاد یک کارت بانکی است و علاوه‌بر مصرف کم، دربرابر شوک برقی و ارتعاش‌ها مقاومت بسیار خوبی دارند. این نوع حافظه سرعتی معادل ۶ گیگابیت‌برثانیه را ارائه می‌دهد.

- رابط M.2

رابط M.2 به حافظه‌های با فرم فاکتور خاص آن امکان دستیبابی به پهنای‌باند بالا را می‌دهد؛ این ارتباط که از سال ۲۰۱۵ عرضه شده است، به حافظه اجازه می‌دهد که به‌وسیله‌ی PCIe 3.0 چهارکاناله و با پهنای باند بیشتر و همچنین پشتیبانی از پروتکل ساتا با مادربرد ارتباط برقرار کند. درگاه PCI-e این درگاه نسخه جدید برای درگاه‌های PCI و PCI-x است تا با سرعت بیشتری اطلاعات را به مادربرد انتقال دهد.

این نوع ارتباط بسیار سریع‌تر از SATA است و در رایانه‌های رده بالا پیاده‌سازی می‌شود. در بعضی از اولترابوک‌های بالارده‌ از اسلات M.2 استفاده شده است. این فرم فاکتورهای کوچک باعث شده‌اند حافظه SSC به‌صورت کارتی عرضه شوند و برای خریداران جذاب باشند اما این بدین معنا نیست که شما بدون اطمینان از پشتیبانی رایانه‌تان برای بوت از درگاه PCI می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. اگر توجیه خاصی وجود ندارد، تا جای ممکن به‌جای نوع M.2 SATA، مدل‌های معمولی تهیه کنید.

- رابط U.2

این رابط در گذشته به نام کانکتور Mini SAS شناخته می‌شد و در ذخیره‌سازی سازمانی فعالیت داشت و با حضور ارتقایافته‌ی خود به‌عنوان یک رابط برای اتصال حافظه SSD در رایانه‌های دسک‌تاپی در بازار به رابط U.2 معروف شد.

رابط U.2 با استفاده از PCIE 3.0 4X و بیشتر در سرورها و رایانه‌های رومیزی دیده می‌شود و سرعتی معادل ۳۲ گیگابیت‌برثانیه را ارائه می‌دهد. همچنین این رابط به‌سرعت تبدیل به‌ رقیبی برای رابط M.2 شد.

- کابل اسکازی SCSI

این کابل مناسب خدمت در محیط‌های چند عملیاتی است، به‌ویژه هنگامی که بیش از یک هارد نیاز است؛ همانند زمانی‌که در ایستگاه کاری یا در حال اجرای تکنیک RAID هستید. این کابل نیز از تکنولوژی سیگنالینگ استفاده می‌کند و از کابل‌های ATA و SATA کارآمدتر و در عین حال گران‌تر است پس بیشتر در راه‌اندازی سرورها از آن‌ها استفاده می‌شود. اما می‌توان چند نمونه از آن را در پشت کیس رایانه به‌عنوان نمونه‌هایی از مدل کابل مذکور با نام پورت‌های اسکازی برای اتصال پرینتر و اسکنر نیز مشاهده کرد؛ این کابل‌ها نیز نسخه ارتقایافته‌ی خود را دارند.

- رابط SAS

این کابل با تکنولوژی سیگنالینگ به دلیل پهنای‌ باند بالا و کارایی مناسب برای استفاده‌های سازمانی تدارک دیده شده است. سازگاری کابل مذکور با کابل Serial ATA باعث رونق استفاده از آن شده است. این رابط‌ها در فرایند Compartmentalizing بهتر عمل می‌کنند و باعث افزایش کارایی چندوظیفگی می‌شوند؛ از این رو انتخاب بسیار خوبی برای مدیریت و ذخیره‌سازی اطلاعات کسب‌و‌کار نیز هستند. رابط SAS با ازبین‌بردن محدودیت‌های اسکازی آینده‌ی روشن‌تری دارد. شایان ذکر است که درایوهای ساتا را می‌توان در کنترلر SAS استفاده کرد ولی کنترلر ساتا را نمی‌توان در دیسک SAS استفاده کرد.

- رابط CF

این کابل را در لوازم الکترونیک مصرفی و زمان اتصال میکروهاردها که معروف به CompactFlash هستند، مشاهده می‌کنید؛ این کارت‌های حافظه به‌نوعی مشابه کارت‌های حافظه SD ولی در سرعت و حجم ذخیره‌سازی و البته ابعاد متفاوت هستند.

ارتباط یک کارت SD به‌صورت تماسی و با صفحات کوچکی انجام می‌گیرد اما کارت‌های CF با اتصال سوزنی به رابط متصل می‌شوند. کابل مذکور هم در دو نسخه نوع یک و دو عرضه می‌شود که به CF Type 2 معروف است و آن‌ را با ضخامت بیشترش می‌توان تشخیص داد.

- ارتباط USB

از نظر نوع ارتباط بین دستگاه چند گزینه معمول وجود دارد که معروف‌ترین آن‌ها USB است. علاوه‌بر اینکه کابل‌های USB ظاهری متفاوت با هم دارند، سرعت انتقال آن‌ها متفاوت است. البته دیگر سرعت انتقال USB 2 چنان باشکوه به‌نظر نمی‌رسد چرا که با کابل USB 3 تا ۵ گیگابیت‌برثانیه به انتقال اطلاعات امکان‌پذیر است. امروز کابل‌های USB 3.2 دیده می‌شوند که سرعت انتقال اطلاعات در آن‌ها تا ۱۰ گیگابیت می‌رسد.

استفاده از درگاه USB بدون نصب درایور راه‌انداز انجام می‌گیرد و همین مسئله یکی از دلایل محبوبیت بالای آن است. USB 3 تمام ویژگی‌های USB 2 را ارائه می‌دهد این درحالی است که برای مثال هارددیسک پشتیبانی‌کننده از USB 3 در حین استفاده از طریق درگاه USB 2 در یک لپ‌تاپ یا رایانه سرعتی فراتر از USB 2 ارائه نمی‌دهد. سرعت انتقال داده به کمک اتصال USB 3 با کانکتور آبی رنگ از تاندربولت و SATA 3 کمتر است. غیر از محدودیت پشتیبانی از تاندربولت در همه‌ی رایانه‌ها، درایوهای ذخیره‌سازی با اتصال USB قیمت بسیار مناسب‌تری دارند. 

- اتصال USB-C

اتصال USB-C در حال فراگیر شدن است و در آینده نیز بیشتر از آن خواهیم شنید. این کانکتور ۲۴ پین از خانواده USB، آشفته‌بازار USB را با تبدیل شدن به یک شکل واحد و استاندارد به سمت اتحاد می‌برد. این کابل دوطرفه از نظر انتقال انرژی بسیار قوی است و علاوه‌بر انتقال آسان اطلاعات، می‌تواند دستگاهی مانند لپ‌تاپ را شارژ کند.

یک کابل به‌جای انواع کابل و یک نوع پورت به‌جای انواع پورت در انواع دستگاه‌ها از گوشی هوشمند گرفته تا لپ‌تاپ‌ها و رایانه‌های رومیزی، آرمانی است که برای این USB نوع C در نظر گرفته‌شده‌ است. اگر می‌توانید دستگاه ذخیره‌سازی با پشتیبانی USB Type-C داشته باشید، بدانید که در آینده دچار مشکل نخواهید شد. خبر خوب دیگر این است که رایانه‌های جدیدی که از آخرین نسخه‌ی تاندربولت ۳ (Thunderbolt 3) استفاده می‌کنند نیز با استاندارد USB-C هماهنگ هستند و هر کدام را می‌توان به‌جای دیگری به کار گرفت.

- رابط تاندربولت (Thunderbolt)

رابط تاندربولت (Thunderbolt) در میان رابط‌ها جایگاه خاصی دارد که ناشی از سرعت و قدرت آن است؛ اولین نسل از این رابط در سال ۲۰۱۱ و جدیدترین آن که نسل سوم محسوب می‌شود* در سال ۲۰۱۵ معرفی شد. این ارتقا باعث شد تاندربولت ۱ با ۱۰ گیگابیت‌برثانیه، در تاندربولت ۳ سرعت ۴۰ گیگابیت‌برثانیه را تجربه کند.

نکته جالب این است که Thunderbolt 3 و USB-C با یک فرم کانکتور قابل دسترسی هستند و می‌توان از پورت آن‌ها به‌جای یکدیگر نیز استفاده کرد. برای استفاده از مزایای تاندربولت فقط فرم کانکتور کافی نیست، دستگاه شما باید از ارتباط تاندربولت نیز پشتیبانی کند. با وجود اینکه اینتل توسعه‌دهنده تاندربولت است ولی اتصال تاندربولت در رایانه‌های ساخت اپل رواج بیشتری دارد؛ البته خوش‌بختانه این رابط راه خود را به دنیایی فراتر از مک‌ها گذاشته است. استفاده از این رابط هزینه‌ی بیشتری نسبت به نمونه‌های مرسوم USB 3 دربر خواهد داشت.

- رابط FireWire

این رابط با ظاهری مشابه رابط USB، به نام i.Link نیز شناخته می‌شود. بیشتر رابط FireWire را در انتقال صدا و تصویر و در لوازم الکترونیکی مصرفی همچون دوربین‌های عکاسی یا تصویربرداری مشاهده کرده‌ایم ولی این رابط‌ها در اتصال هارددیسک و حافظه SDD نیز استفاده می‌شوند.

رابط FireWire انواع متفاوتی دارد که Firewire 800 با سرعت ۸۰۰ مگابیت بر ثانیه یکی از آن‌ها محسوب می‌شود و لپ‌تاپ‌ها، رایانه‌های مدرن و هاردهای اکسترنال از آن پشتیبانی می‌کنند. رابط FireWire و رابط تاندربولت (Thunderbolt) با وجود جایگاه خوب در آینده در بعضی دستگاه‌ها پشتیبانی نمی‌شوند؛ البته در صورت نیاز  با صرف هزینه و خرید یک کارت‌های PCIe تاندربولت، این امکان مهیا می‌شود.

استقامت دستگاه ذخیره‌سازی خانه محکم و عمر دراز

استقامت دستگاه ذخیره‌سازی، موضوع مهمی به‌خصوص برای حافظه‌های اکسترنال محسوب می‌شود. SSD‌ها به‌ذات در برابر ضربه مقاوم‌تر از هارددیسک‌ها هستند؛ نبود قطعات متحرک در SSD باعث می‌شود که از این خطرات ناشی از لرزش و تکان مصون باشد. نیاز به مقاومت در برابر ضربه، نفوذ آب و مواردی از این دست دسته‌ی جدید از محصولات اکسترنال را پدید آورده است؛ برای مثال شرکت‌هایی همچون ADATA حافظه‌هایی مقاوم حتی در برابر فشارهای بالا تولید کرده‌اند. نکته‌ی مهمی که در وب‌سایت بسیاری از سازندگان چنین ابزاری مشاهده می‌شود، توصیه به رفتار مناسب با حافظه‌ها است؛ به این معنی که هرچه بیشتر مراقب هارددیسک یا حافظه SSD خود باشید، مدت زمان بیشتری اطلاعات خود را ایمن خواهید یافت.

در هارددیسک، قطعات متحرک در معرض فرسودگی هستند.‌ با تدابیری همچون انجام بعضی تنظیمات در بایوس سیستم و روش‌های همچون دیفرگمنت و... می‌توان به کاهش حرکات اضافی در هارد کمک کرد. از سوی دیگر، حافظه SSD نیز از فرسودگی در امان نیستند که البته با فعال کردن قابلیت TRIM، تنظیمات سیستم‌عامل و... سلامت و دوام عمر آن‌ها قابل افزایش است. هارددیسک‌ها به دلیل داشتن قطعات مکانیکی انرژی بیشتری نسبت به SSD مصرف می‌کنند؛ از این رو استفاده از آن‌ها برای لپ‌تاپ‌ها شارژدهی بهتری را برای شما به ارمغان می‌آورد.

ظرفیت 

به مقدار اطلاعاتی که یک دستگاه ذخیره‌سازی توانایی مدیریت آن را دارد، ظرفیت می‌گویند. این‌ ظرفیت را عموما در دنیای کنونی با واحدهای گیگابایت و ترابایت بیان می‌کنند. به‌طور معمول تولیدکنندگان هارد هر کیلوبایت را برابر ۱۰۰۰ بایت محاسبه می‌کنند. البته فرم دیگری از محاسبه نیز وجود دارد که هر کیلوبایت را ۱۰۲۴ بایت محاسبه می‌کند؛ به این دلیل که مهندسان رایانه از دستگاه اعداد باینری (Binary) استفاده می‌کنند. چنین برداشتی از ظرفیت گاهی به تفاوت بین آنچه که توسط سازنده اعلام می‌شود و میزان واقعی حافظه منجر می‌شود.

برخلاف SSD، هارد دیسک‌ها دربرابر ضربه حساسیت بالایی دارد

جدای از اینکه این اختلاف حجم ناشی از تفاوت در نحوه‌ی محاسبه‌ی ظرفیت است، هر پارتیشن با فرمت فایل‌ سیستمی که باتوجه‌به نوع سیستم‌عامل در فهرست انتخاب آن قرار می‌گیرد و می‌توان برای آن تعریف کرد، به مصرف مقداری از حجم هر پارتیشن یا دستگاه ذخیره‌ساز می‌پردازد. فایل‌ سیستم‌ (Filesystem) در ویندوز به نام‌های FAT یا NTFS معروف هستند درحالی‌که در سیستم‌عامل Mac OSX شما با فایل سیستم HFS رو‌به‌رو می‌شوید و در لینوکس با Btrfs ،JFS و... سروکار خواهید داشت. یکی از روش‌های ارتقا ظرفیت، سرعت و همچنین امنیت در دستگاه‌های ذخیره‌ساز همین انتخاب و استفاده از فایل سیستم‌ها هستند و البته ممکن است گاهی اوقات سخت‌افزار یا سیستم شما از سیستم‌ فایل سریع‌تر پشتیبانی نکند. این مسئله چندان حاد نیست مگر اینکه شما بخواهید، برای مثال از یک هارد اکسترنال برای همه‌ی سیستم‌های عامل‌ استفاده کنید؛ در این شرایط باید به استراتژی ذخیره‌سازی اطلاعات خود نگاهی دوباره بیندازید. به‌علاوه سیستم‌عامل نیز با تولید فایل‌های مدیریت پنهانی در هر پارتیشن بخش دیگری از ظرفیت هارد یا حافظه SSD را تصاحب می‌کند. فایل پنهان و سایه با تغییر تنظیمات نمایش فایل در سیستم‌عامل نمایان می‌شود و البته مقدار حجم ناچیز آن‌ را می‌توان بررسی کرد. درنهایت حجم و ظرفیت باقی‌مانده‌ی هارد چیزی است که می‌توانید روی آن حساب کنید.

از انواع متدهای پارتیشن‌بندی می‌توان MBR و GPT را نام برد. به‌طور معمول از قالب MBR برای استفاده از حجم‌های پایین و برای استفاده از هاردهای با ظرفیت بیش از ۲ ترابایت از قالب GPT استفاده می‌شود. پس باید بدانید استفاده از ظرفیت‌های بالا علاوه‌بر صرف پول نیاز به دانش راه‌اندازی دارد.

 هم‌اکنون در هاردهای ۳.۵ اینچی می‌توانید ظرفیتی معادل ۱۲ هزار گیگابایت یا ۱۲ ترابایت در اختیار داشته باشید. تولیدکنندگان نیز مدعی هستند با تکنولوژی حافظه SSD با فاکتور فرم ۳.۵ اینچی تا ۶۰ ترابایت در اختیار کاربران قرار می‌گیرد؛ به عبارتی ظرفیت معادل ۱۲ هزار DVD فیلم یا ۴۰۰ میلیون عکس که این فرصت‌های فوق‌العاده مدیون حضور تکنولوژی V-NAND است.

فاکتوری که به‌طور مشخص باعث افزایش هزینه می‌شود، ظرفیت هارد است. می‌توانید مبلغ هارد را به نسبت هر گیگ که در اختیار شما قرار می‌دهد، محاسبه کنید؛ ولی با مطالعه‌ی مشخصات فنی دیگر متوجه خواهید شد تنها توجه به ظرفیت هارد و قیمت، راهنمای مناسبی برای خرید نیستند. پس پیش از خرید هارددیسک یا حافظه‌ی SSD به ظرفیت موردنیاز خود توجه کنید زیرا اشتباه در تخمین ظرفیت به‌خصوص در حافظه‌های SSD هزینه‌ی بالایی خواهد داشت. ذخیره‌ی فیلم و موسیقی و دیگر فایل‌های حجیم در SSD‌ها هزینه‌بر خواهد بود زیرا هارددیسک‌های معمولی برای چنین کاری منطقی‌تر هستند که در ادامه به آن بیشتر می‌پردازیم.

تعیین ظرفیت ‌ذخیره‌سازی

اگر هدف شما فقط انتقال عکس یا چند فایل چندرسانه‌ای از یک دستگاه به دستگاه دیگر است، یا می‌خواهید به مقدار فضای بیشتری در رایانه یا لپ‌تاپ خود دسترسی داشته باشید، می‌توانید به فلش درایوها رجوع کنید که تا ۲ ترابایت به شما ظرفیت حافظه می‌دهند. اما اگر حد ذخیره‌سازی شما بالا است و می‌خواهید فایل‌ها را برای زمان بیشتری حفظ کنید، به‌دنبال هاردهای یک ترابایت و حتی بیشتر باشید.

اگر درایو خارجی را تنها برای پشتیبان‌گیری نیاز دارید و مسئله‌ی حمل‌ونقل برای شما مطرح نیست، می‌توانید نگاهی به ذخیره‌سازی شبکه‌ای داشته باشید؛ هارددیسک‌های اکسترنال مخصوص آرشیو با حجم‌های بالا و نیازمندی به منبع تغذیه خارجی از برندهای مختلف در دسترس هستند. اما اگر اولویت شما حمل اطلاعات است، پس بهتر است به‌دنبال ابعاد کوچک حافظه ذخیره‌سازی باشید تا با جای‌گیری در جیب و با وزن کم خود، شما را به دردسر نیندازد. با این دیدگاه در بهترین حالت شما درایوی را انتخاب می‌کنید که نیازی به منبع تغذیه جداگانه نیز نخواهد داشت. البته با کاهش ابعاد و وزن تا حدی در قدرت ذخیره‌سازی محدودیت خواهید داشت و این مورد در هاردهای دیسک کوچک نسبت به حافظه ‌SSD بیشتر مشهود است.

مناسب‌ترین حافظه برای شما، هماهنگ‌ترین آن با استراتژی ذخیره‌سازی اطلاعات شما است

خرید یک هارد دیسک با قابلیت ذخیره‌سازی بیشتر کار چندان سختی نیست درحالی که قیمت آن‌ها با افزایش ظرفیت چندان چالش‌برانگیز نمی‌شود ولی درباره‌ی حافظه‌‌های SSD با افزایش حجم ذخیره‌سازی، هزینه‌ها گاه بسیار بالا خواهد بود. از سمتی یکی از خصایص مهم توجه به ماندگاری اطلاعات در طول زمان بدون فعالیت است که وضعیت در هارددیسک‌ها نسبت به SSD تاکنون نسبتا بهتر است. یکی از روش‌هایی که به شما کمک می‌کند از این محدودیت‌های حجم بگذرید، استفاده از هاردها در قالب تکنیک RIAD است.

منبع : زومیت